THOÁI HÓA KHỚP GỐI Ở NGƯỜI CAO TUỔI: NGUYÊN NHÂN, CÁCH PHÒNG NGỪA
1. Nguyên nhân và quá trình thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Trong các bệnh lý xương khớp, thoái hóa khớp gối là căn bệnh thường gặp nhất, có liên quan chặt chẽ với với tuổi tác. Độ tuổi càng cao thì nguy cơ thoái hóa khớp gối càng cao, tổn thương do thoái hóa cũng càng nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này là quá trình lão hóa ở các cơ quan và khớp xương, đặc biệt những người mắc bệnh lý về khớp như: nhiễm trùng khớp, viêm khớp dạng thấp, từng bị chấn thương mạnh ở khớp,…càng có nguy cơ cao thoái hóa khớp gối cao hơn khi về già.
Di truyền hay béo phì cũng làm tăng vi chấn thương ở khớp gối dẫn đến nguy cơ thoái hóa cao. Thoái hóa thường xuất hiện đầu tiên, làm ảnh hưởng đến khả năng vận động cũng như gây đau đớn cho người bệnh.
Cùng với quá trình lão hóa, nếu không điều trị tốt thoái hóa khớp gối sẽ ngày càng nghiêm trọng, gây đau đớn và giảm, thậm chí mất chức năng vận động của khớp. Ngoài khớp gối thì tình trạng thoái hóa này còn có thể gặp ở nhiều khớp khác như: khớp đốt sống cổ, khớp háng, khớp cổ chân, khớp đốt sống lưng,…
Phần lớn người cao tuổi sẽ bị thoái hóa khớp gối đi kèm với các khớp khác trên cơ thể. Khi biết rõ tình trạng sẽ giúp đẩy lùi bệnh, làm chậm tiến triển bệnh vì rất khó để điều trị thoái hóa khớp gối dứt điểm do lão hóa là quá trình không thể đảo ngược.
2. Nhận biết triệu chứng thoái hóa khớp gối sớm ở người cao tuổi
Triệu chứng thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi rất dễ nhận biết.
Đầu tiên là triệu chứng đau khớp, cơn đau nghiêm trọng hơn nếu đi lại nhiều, gây khó chịu cho người bệnh. Họ sẽ phải tìm mọi cách để giảm đau.
Đặc điểm đau do thoái hóa khớp gối là đau dạng cơ học, giảm khi nghỉ ngơi, tăng lên khi vận động. Kể cả những vận động cơ bản hàng ngày cũng gây đau như: đứng lên, cúi xuống, quay ngang, thay đổi tư thế… Nếu thoái hóa khớp gối đi kèm với chèn ép dây thần kinh, bệnh nhân sẽ có cảm giác đau dọc xuống dưới chân.
Cùng với đó là triệu chứng cứng khớp gối buổi sáng điển hình ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối. Người bệnh sau khi ngủ dậy thường thấy các khớp cứng, khó vận động. Phải xoa bóp kết hợp với luyện tập gấp duỗi một lúc tình trạng này mới thuyên giảm. Hầu hết tình trạng cứng khớp do thoái hóa khớp gối vào buổi sáng diễn ra ít hơn 30 phút.
Có thể nhận biết thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi bằng triệu chứng lạo xạo khớp gối khi cử động. Nếu nặng hơn còn thấy rõ có tình trạng biến dạng khớp, mất hoặc hạn chế vận động khớp.
Khi có những triệu chứng này, bệnh nhân nên sớm đến bác sĩ thăm khám. Chụp X-quang xương khớp gối là phương pháp chẩn đoán tổn thương thoái hóa khớp rõ nhất. Dấu hiệu đặc biệt trên ảnh chụp X-quang bao gồm: đặc xương dưới sụn, hẹp khe khớp, gai xương ở rìa,… Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch khớp, siêu âm khớp, chụp MRI,… để chẩn đoán bệnh cũng như phân biệt với các bệnh lý khác.
Phát hiện sớm và điều trị thoái hóa khớp gối giúp người cao tuổi giảm đau, tăng cường vận động khớp. Từ đó tăng chất lượng cuộc sống cho người bệnh cũng như giảm gánh nặng kinh tế điều trị cho gia đình.
3. Phòng ngừa và điều trị thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Thực tế, thoái hóa khớp gối rất thường gặp ở người cao tuổi, đây một phần do lão hóa nên chỉ có thể điều trị kiểm soát và phòng ngừa.
3.1. Phòng ngừa thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Để phòng bệnh, người trung niên và cao tuổi nên thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý bao gồm: chế độ ăn, uống, tập luyện, đi lại,… khoa học, phù hợp với nhịp sinh học và sức khỏe của mỗi người.
Những môn thể thao tốt giúp người cao tuổi vận động xương khớp, giảm nguy cơ thoái hóa khớp gối như: yoga, đi bộ, chạy bộ, đạp xe, chơi thể thao,… Bên cạnh đó, trong sinh hoạt nên tránh mang vác nặng hoặc thực hiện động tác quá sức gây tổn thương cho khớp gối nói chung và hệ xương nói riêng.
Do lão hóa nên sức khỏe và hoạt động khớp của người cao tuổi yếu hơn so với người trẻ. Vì thế, hãy thể dục và làm việc dựa trên tình trạng sức khỏe. Dinh dưỡng cần bổ sung đầy đủ hàng ngày với các nhóm chất thiết yếu, đặc biệt nên tăng cường Vitamin, khoáng chất như Vitamin D, Calcium,…
Bên cạnh các biện pháp phòng ngừa trên, một số loại thuốc hiện nay có tác dụng phòng và hạn chế thoái hóa khớp gối khá hiệu quả. Có thể trao đổi thêm với bác sĩ về hiệu quả và khả năng sử dụng các thuốc này, tiêu biểu như: chondroitin sulfate, glucosamine sulfate, diacerein, piascledine,…
3.2. Điều trị thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Trong các đợt thoái hóa khớp gối khởi phát, tình trạng đau nhiều cần được điều trị bằng các thuốc giảm đau. Song không nên tự ý sử dụng thuốc giảm đau vì sẽ có tác dụng phụ, cần đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa và dùng thuốc giảm đau kê đơn từ bác sĩ. Nếu lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách, thoái hóa khớp gối có thể nặng hơn và làm giảm hiệu quả điều trị với thuốc.
Ngoài dùng thuốc, bệnh nhân thoái hóa khớp gối có thể tìm đến các phương pháp hỗ trợ điều trị hiện đại như: tiêm nội khớp tế bào gốc từ mô mỡ tự thân, tiêm nội khớp huyết tương giàu tiểu cầu, phẫu thuật thay khớp,… Tùy vào tình trạng bệnh và điều kiện kinh tế, bác sĩ sẽ đưa ra biện pháp điều trị hiệu quả và phù hợp.
Người cao tuổi bị thoái hóa khớp gối đang điều trị hoặc đã điều trị đều cần duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống và tập thể dục hợp lý. Tình trạng lão hóa vẫn tiếp tục diễn ra nên thoái hóa khớp gối có thể quay trở lại bất cứ lúc nào, không nên chủ quan.
Như vậy, thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi là bệnh thường gặp liên quan đến vấn đề lão hóa và tổn thương khớp đầu gối. Cần nghiêm túc và kiên trì điều trị từ sớm, kết hợp với phòng ngừa mới có thể làm chậm diễn biến bệnh, bảo toàn khả năng vận động.
1. Nguyên nhân và quá trình thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Trong các bệnh lý xương khớp, thoái hóa khớp gối là căn bệnh thường gặp nhất, có liên quan chặt chẽ với với tuổi tác. Độ tuổi càng cao thì nguy cơ thoái hóa khớp gối càng cao, tổn thương do thoái hóa cũng càng nghiêm trọng. Nguyên nhân chủ yếu gây ra tình trạng này là quá trình lão hóa ở các cơ quan và khớp xương, đặc biệt những người mắc bệnh lý về khớp như: nhiễm trùng khớp, viêm khớp dạng thấp, từng bị chấn thương mạnh ở khớp,…càng có nguy cơ cao thoái hóa khớp gối cao hơn khi về già.
Di truyền hay béo phì cũng làm tăng vi chấn thương ở khớp gối dẫn đến nguy cơ thoái hóa cao. Thoái hóa thường xuất hiện đầu tiên, làm ảnh hưởng đến khả năng vận động cũng như gây đau đớn cho người bệnh.
Cùng với quá trình lão hóa, nếu không điều trị tốt thoái hóa khớp gối sẽ ngày càng nghiêm trọng, gây đau đớn và giảm, thậm chí mất chức năng vận động của khớp. Ngoài khớp gối thì tình trạng thoái hóa này còn có thể gặp ở nhiều khớp khác như: khớp đốt sống cổ, khớp háng, khớp cổ chân, khớp đốt sống lưng,…
Phần lớn người cao tuổi sẽ bị thoái hóa khớp gối đi kèm với các khớp khác trên cơ thể. Khi biết rõ tình trạng sẽ giúp đẩy lùi bệnh, làm chậm tiến triển bệnh vì rất khó để điều trị thoái hóa khớp gối dứt điểm do lão hóa là quá trình không thể đảo ngược.
2. Nhận biết triệu chứng thoái hóa khớp gối sớm ở người cao tuổi
Triệu chứng thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi rất dễ nhận biết.
Đầu tiên là triệu chứng đau khớp, cơn đau nghiêm trọng hơn nếu đi lại nhiều, gây khó chịu cho người bệnh. Họ sẽ phải tìm mọi cách để giảm đau.
Đặc điểm đau do thoái hóa khớp gối là đau dạng cơ học, giảm khi nghỉ ngơi, tăng lên khi vận động. Kể cả những vận động cơ bản hàng ngày cũng gây đau như: đứng lên, cúi xuống, quay ngang, thay đổi tư thế… Nếu thoái hóa khớp gối đi kèm với chèn ép dây thần kinh, bệnh nhân sẽ có cảm giác đau dọc xuống dưới chân.
Cùng với đó là triệu chứng cứng khớp gối buổi sáng điển hình ở bệnh nhân thoái hóa khớp gối. Người bệnh sau khi ngủ dậy thường thấy các khớp cứng, khó vận động. Phải xoa bóp kết hợp với luyện tập gấp duỗi một lúc tình trạng này mới thuyên giảm. Hầu hết tình trạng cứng khớp do thoái hóa khớp gối vào buổi sáng diễn ra ít hơn 30 phút.
Có thể nhận biết thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi bằng triệu chứng lạo xạo khớp gối khi cử động. Nếu nặng hơn còn thấy rõ có tình trạng biến dạng khớp, mất hoặc hạn chế vận động khớp.
Khi có những triệu chứng này, bệnh nhân nên sớm đến bác sĩ thăm khám. Chụp X-quang xương khớp gối là phương pháp chẩn đoán tổn thương thoái hóa khớp rõ nhất. Dấu hiệu đặc biệt trên ảnh chụp X-quang bao gồm: đặc xương dưới sụn, hẹp khe khớp, gai xương ở rìa,… Ngoài ra, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu, xét nghiệm dịch khớp, siêu âm khớp, chụp MRI,… để chẩn đoán bệnh cũng như phân biệt với các bệnh lý khác.
Phát hiện sớm và điều trị thoái hóa khớp gối giúp người cao tuổi giảm đau, tăng cường vận động khớp. Từ đó tăng chất lượng cuộc sống cho người bệnh cũng như giảm gánh nặng kinh tế điều trị cho gia đình.
3. Phòng ngừa và điều trị thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Thực tế, thoái hóa khớp gối rất thường gặp ở người cao tuổi, đây một phần do lão hóa nên chỉ có thể điều trị kiểm soát và phòng ngừa.
3.1. Phòng ngừa thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Để phòng bệnh, người trung niên và cao tuổi nên thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý bao gồm: chế độ ăn, uống, tập luyện, đi lại,… khoa học, phù hợp với nhịp sinh học và sức khỏe của mỗi người.
Những môn thể thao tốt giúp người cao tuổi vận động xương khớp, giảm nguy cơ thoái hóa khớp gối như: yoga, đi bộ, chạy bộ, đạp xe, chơi thể thao,… Bên cạnh đó, trong sinh hoạt nên tránh mang vác nặng hoặc thực hiện động tác quá sức gây tổn thương cho khớp gối nói chung và hệ xương nói riêng.
Do lão hóa nên sức khỏe và hoạt động khớp của người cao tuổi yếu hơn so với người trẻ. Vì thế, hãy thể dục và làm việc dựa trên tình trạng sức khỏe. Dinh dưỡng cần bổ sung đầy đủ hàng ngày với các nhóm chất thiết yếu, đặc biệt nên tăng cường Vitamin, khoáng chất như Vitamin D, Calcium,…
Bên cạnh các biện pháp phòng ngừa trên, một số loại thuốc hiện nay có tác dụng phòng và hạn chế thoái hóa khớp gối khá hiệu quả. Có thể trao đổi thêm với bác sĩ về hiệu quả và khả năng sử dụng các thuốc này, tiêu biểu như: chondroitin sulfate, glucosamine sulfate, diacerein, piascledine,…
3.2. Điều trị thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi
Trong các đợt thoái hóa khớp gối khởi phát, tình trạng đau nhiều cần được điều trị bằng các thuốc giảm đau. Song không nên tự ý sử dụng thuốc giảm đau vì sẽ có tác dụng phụ, cần đến khám tại cơ sở y tế chuyên khoa và dùng thuốc giảm đau kê đơn từ bác sĩ. Nếu lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách, thoái hóa khớp gối có thể nặng hơn và làm giảm hiệu quả điều trị với thuốc.
Ngoài dùng thuốc, bệnh nhân thoái hóa khớp gối có thể tìm đến các phương pháp hỗ trợ điều trị hiện đại như: tiêm nội khớp tế bào gốc từ mô mỡ tự thân, tiêm nội khớp huyết tương giàu tiểu cầu, phẫu thuật thay khớp,… Tùy vào tình trạng bệnh và điều kiện kinh tế, bác sĩ sẽ đưa ra biện pháp điều trị hiệu quả và phù hợp.
Người cao tuổi bị thoái hóa khớp gối đang điều trị hoặc đã điều trị đều cần duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống và tập thể dục hợp lý. Tình trạng lão hóa vẫn tiếp tục diễn ra nên thoái hóa khớp gối có thể quay trở lại bất cứ lúc nào, không nên chủ quan.
Như vậy, thoái hóa khớp gối ở người cao tuổi là bệnh thường gặp liên quan đến vấn đề lão hóa và tổn thương khớp đầu gối. Cần nghiêm túc và kiên trì điều trị từ sớm, kết hợp với phòng ngừa mới có thể làm chậm diễn biến bệnh, bảo toàn khả năng vận động.