1. Định nghĩa hội chứng cơ hình lê cơ tháp
Cơ hình lê hay cơ tháp (Piriformis) là một cơ nhỏ nằm sâu ở trong mông (nằm dưới cơ mông lớn). Chức năng của cơ này là để hỗ trợ cho việc nâng chân, xoay hông và xoay chân, bàn chân ra ngoài, cơ hình lê chạy theo đường chéo vắt ngang qua dây thần kinh tọa.
Hội chứng Piriformis là một tình trạng mà cơ Piriformis bị co thắt, phì đại hay có thể bị viêm gây đau ở vùng mông. Cơ Piriformis cũng có thể kích thích dây thần kinh hông gần đó và gây đau, tê, và nhức dọc theo mặt sau của chân (triệu chứng như đau dây thần kinh hông to).
2. Nguyên nhân hội chứng cơ hình lê cơ tháp
Nguyên nhân chính xác của hội chứng Piriformis cho tới nay vẫn chưa được biết rõ ràng.Nguyên nhân nghi ngờ bao gồm:
3. Các triệu chứng của hội chứng Piriformis
Triệu chứng phổ biến nhất, bệnh nhân mô tả đau cấp tính ở mông và đau thần kinh tọa đau lan xuống mặt sau của bắp chân đùi, chân.
Các dấu hiệu điển hình của hội chứng Piriformis bao gồm:
Không có xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu cho hội chứng Piriformis gây kích thích của dây thần kinh hông.
Chẩn đoán hội chứng Piriformis được dựa trên việc xem xét tiền sử bệnh và khám lâm sàng: gồm việc khám tầm vận động khớp hông và các dấu hiệu đau rễ thần kinh chân để xem nguyên nhân gây đau lưng hoặc đau chi dưới (đau thần kinh tọa).
Trường hợp hội chứng Piriformis điển hình, vận động của khớp háng sẽ tạo ra đau.
Các khảo sát khác như chụp phim cột sống thường quy, MRI cột sống thắt lưng,... cũng sẽ nhận ra hoặc loại trừ các nguyên nhân khác như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống hay viêm dây thần kinh hông to
5. Điều trị hội chứng Piriformis
5.1 Một số bài tập kéo dãn cơ piriformis, cơ tam đầu đùi và các cơ duỗi hông
Các bài tập có thể giúp giảm các triệu chứng đau đớn dọc theo dây thần kinh hông và giúp bệnh nhân tầm vận động khớp hông:
5.2 Vật lý trị liệu cho Hội chứng Piriformis
Kết hợp massage với đá có thể hữu ích. Nằm sấp và ktv xoa đá nhẹ lên vùng đau nếu có thể xoa đá trực tiếp trên khu vực này (thay vì một túi chườm lạnh), thời gian 8 đến 10 phút.
Trong một số trường hợp có thể làm luân phiên lạnh với nóng. Nếu sử dụng một miếng đệm nóng, nằm sấp và đặt miếng đệm nóng trên diện tích đau đớn cho đến 20 phút. Cố định vững tránh ngủ quên gây bỏng da.
5.3 Tiêm vào cơ Piriformis
Đối với đau nghiêm trọng do hội chứng Piriformis, tiêm trực tiếp vào cơ cũng là một giải pháp của điều trị.
Tiêm tê có kèm theo corticosteroid cục bộ có thể được tiêm trực tiếp vào cơ Piriformis để giúp giảm sự co thắt và đau.
Tiêm Botox: Đối với trường hợp cơ Piriformis co thắt kéo dài có khả năng kháng với điều trị bằng thuốc gây mê. tiêm corticosteroid, tiêm botulinum toxin (Dysport) hoặc Botox có thể hữu ích.
Mục đích của việc tiêm là để giúp cơ Piriformis giảm căng cứng và góp phần giảm áp lực trên các dây thần kinh hông.
5.4 Phẫu thuật:
Trong trường hợp dai dẳng, các cơ Piriformis có thể được cắt để giảm các triệu chứng, nhưng điều này hiếm khi được thực hiện.
Cơ hình lê hay cơ tháp (Piriformis) là một cơ nhỏ nằm sâu ở trong mông (nằm dưới cơ mông lớn). Chức năng của cơ này là để hỗ trợ cho việc nâng chân, xoay hông và xoay chân, bàn chân ra ngoài, cơ hình lê chạy theo đường chéo vắt ngang qua dây thần kinh tọa.
Hội chứng Piriformis là một tình trạng mà cơ Piriformis bị co thắt, phì đại hay có thể bị viêm gây đau ở vùng mông. Cơ Piriformis cũng có thể kích thích dây thần kinh hông gần đó và gây đau, tê, và nhức dọc theo mặt sau của chân (triệu chứng như đau dây thần kinh hông to).
2. Nguyên nhân hội chứng cơ hình lê cơ tháp
Nguyên nhân chính xác của hội chứng Piriformis cho tới nay vẫn chưa được biết rõ ràng.Nguyên nhân nghi ngờ bao gồm:
- Co thắt cơ Piriformis do gặp chấn thương.
- Sưng cơ Piriformis do gặp chấn thương .
- Co thắt cơ Piriformis có thể do kích thích trong cơ Piriformis hoặc bị kích thích từ một cấu trúc lân cận như các khớp cùng chậu hoặc khớp háng
- Chảy máu trong cơ Piriformis, u cơ.
3. Các triệu chứng của hội chứng Piriformis
Triệu chứng phổ biến nhất, bệnh nhân mô tả đau cấp tính ở mông và đau thần kinh tọa đau lan xuống mặt sau của bắp chân đùi, chân.
Các dấu hiệu điển hình của hội chứng Piriformis bao gồm:
- Đau xuống mặt sau của đùi, khoeo, bắp chân (đau kiểu thần kinh toạ)
- Đau âm ỉ ở phần mông.
- Giảm tầm vận động của khớp hông.
- Đau khi đi bộ lên cầu thang.
- Cơn đau gia tăng sau khi ngồi lâu.
- Các triệu chứng này có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi đi bộ, khi ngồi mở rộng háng (ngồi khoanh chân) hoặc chạy, và có thể cảm thấy giảm đi hơn sau khi nằm xuống.
Không có xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu cho hội chứng Piriformis gây kích thích của dây thần kinh hông.
Chẩn đoán hội chứng Piriformis được dựa trên việc xem xét tiền sử bệnh và khám lâm sàng: gồm việc khám tầm vận động khớp hông và các dấu hiệu đau rễ thần kinh chân để xem nguyên nhân gây đau lưng hoặc đau chi dưới (đau thần kinh tọa).
Trường hợp hội chứng Piriformis điển hình, vận động của khớp háng sẽ tạo ra đau.
Các khảo sát khác như chụp phim cột sống thường quy, MRI cột sống thắt lưng,... cũng sẽ nhận ra hoặc loại trừ các nguyên nhân khác như thoát vị đĩa đệm, thoái hóa cột sống hay viêm dây thần kinh hông to
5. Điều trị hội chứng Piriformis
5.1 Một số bài tập kéo dãn cơ piriformis, cơ tam đầu đùi và các cơ duỗi hông
Các bài tập có thể giúp giảm các triệu chứng đau đớn dọc theo dây thần kinh hông và giúp bệnh nhân tầm vận động khớp hông:
- Bài tập Ther là một trong số các bài tập kéo dãn cơ Piriformis, các cơ duỗi hông để giúp giảm các triệu chứng đau đớn dọc theo dây thần kinh hông:
- Bệnh nhân nằm ngửa thư giãn, hai bàn chân đặt trên sàn nhà, hai đầu gối gập. Kéo đầu gối phải lên đến ngực, lấy tay trái kéo nó về phía vai trái và giữ căng (tư thế vặn mình). Tương tự cho bên trái
- Bệnh nhân nằm ngửa thư giãn, hai bàn chân đặt trên sàn nhà hai đầu gối gập. Giữ mắt cá chân của chân phải trên đầu gối của đùi Trái (vắt chân chữ ngũ), kéo đầu gối Phải gần ngực và giữ căng. Lặp lại cho bên Trái.
- Kéo dãn cơ tam đầu đùi:
- Kéo dãn cơ tam đầu đùi là cơ lớn dọc theo mặt sau của mỗi đùi là cần thiết để giảm bớt đau hông. Một số cách để kéo dãn gân kheo: Đặt hai ghế đối diện nhau, ngồi trên một chiếc ghế và đặt gót chân của một chân trên chiếc ghế đối diện, cúi về phía trước, gập ở hông cho đến khi cảm nhận căng nhẹ nhàng dọc theo mặt sau của đùi là phù hợp và giữ căng như vậy.
5.2 Vật lý trị liệu cho Hội chứng Piriformis
- Dùng các dòng điện giảm đau, thư giãn cơ.
- Massage sâu bằng tay bởi một kỹ thuật viên vật lý trị liệu có thể cải thiện lưu lượng máu đến khu vực này và giảm co thắt cơ.
- Nhiệt lạnh hay đá trị liệu cho Hội chứng Piriformis
Kết hợp massage với đá có thể hữu ích. Nằm sấp và ktv xoa đá nhẹ lên vùng đau nếu có thể xoa đá trực tiếp trên khu vực này (thay vì một túi chườm lạnh), thời gian 8 đến 10 phút.
Trong một số trường hợp có thể làm luân phiên lạnh với nóng. Nếu sử dụng một miếng đệm nóng, nằm sấp và đặt miếng đệm nóng trên diện tích đau đớn cho đến 20 phút. Cố định vững tránh ngủ quên gây bỏng da.
5.3 Tiêm vào cơ Piriformis
Đối với đau nghiêm trọng do hội chứng Piriformis, tiêm trực tiếp vào cơ cũng là một giải pháp của điều trị.
Tiêm tê có kèm theo corticosteroid cục bộ có thể được tiêm trực tiếp vào cơ Piriformis để giúp giảm sự co thắt và đau.
Tiêm Botox: Đối với trường hợp cơ Piriformis co thắt kéo dài có khả năng kháng với điều trị bằng thuốc gây mê. tiêm corticosteroid, tiêm botulinum toxin (Dysport) hoặc Botox có thể hữu ích.
Mục đích của việc tiêm là để giúp cơ Piriformis giảm căng cứng và góp phần giảm áp lực trên các dây thần kinh hông.
5.4 Phẫu thuật:
Trong trường hợp dai dẳng, các cơ Piriformis có thể được cắt để giảm các triệu chứng, nhưng điều này hiếm khi được thực hiện.