Triệu chứng đau nửa đầu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau và khiến bệnh nhân gặp nhiều bất tiện trong sinh hoạt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Cơn đau nửa đầu có thể nặng hoặc nhẹ, tần suất đau thường xuyên hoặc thỉnh thoảng tùy theo nguyên nhân gây đau. Vì thế, khi bị đau nửa đầu, người bệnh nên chủ động theo dõi diễn tiến bệnh và đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị, không nên chủ quan và tự ý dùng thuốc khi có hiện tượng đau nửa đầu mà không có chỉ định từ bác sĩ.
1.Đau nửa đầu là bệnh gì?
Đau nửa đầu là tình trạng một bên đầu xuất hiện cảm giác đau. Cơn đau này có thể là đau nhói dữ dội hoặc chỉ là một cơn đau nhẹ, kéo dài hàng giờ liền hoặc có thể diễn ra và kết thúc nhanh chóng. Thông thường, khi bị đau nửa đầu người bệnh thường kèm theo cảm giác buồn nôn, nôn mửa, cảm thấy nhạy cảm và khó chịu với ánh sáng, âm thanh.
Triệu chứng đau nửa đầu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nào.
Trong những trường hợp đau nửa đầu thứ phát của những bệnh nguy hiểm thì chúng ta sẽ dựa trên các triệu chứng đi kèm như nôn ói, sợ ánh sáng, sốt, co giật mà xác định chẩn đoán bằng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính hay cộng hưởng từ sọ não.
Các cơn đau nửa đầu có thể xảy ra nghiêm trọng đến mức cản trở các hoạt động hàng ngày của người bệnh. Khi xuất hiện cơn đau, bạn có thể gặp các dấu hiệu như rối loạn thị giác (cảm thấy có ánh sáng nhấp nháy, mắt mờ, mù màu đau mắt,…) hoặc xuất hiện các rối loạn khác như khó nói, cảm giác ngứa ở một bên mặt, cánh tay, chân,…
2.Triệu chứng đau nửa đầu
Tình trạng đau nửa đầu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, đau nửa đầu có thể là nguyên phát (bệnh nhẹ không gây chết người nhưng ảnh hưởng chất lượng sống) hay là thứ phát (bệnh nặng có thể gây chết người cần phát hiện sớm điều trị kịp thời:
1. Do thay đổi nội tiết tố
Phụ nữ thường bị đau nửa đầu trong thời gian hành kinh do nồng độ các hormone như estrogen thay đổi trong khoảng thời gian này. Cơn đau xảy ra trước ngày kì kinh nguyệt từ 1-2 ngày và kéo dài sau khi kết thúc thời gian hành kinh từ 2-3 ngày. Trong trường hợp này cơn đau đầu sẽ biến mất hay thuyên giảm sau thời kỳ mãn kinh.
2. Do các cảm xúc tiêu cực
Các yếu tố về tâm lý, cảm xúc cũng có thể khiến một người bị đau nửa đầu. Vì vậy những người thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, áp lực,… có nguy cơ đau nửa đầu cao hơn so với người bình thường.
Ngoài ra, tâm trạng buồn rầu, gặp một chấn thương về mặt tâm lý như vừa ly hôn, người thân qua đời,… cũng có thể ảnh hưởng đến tình trạng bệnh, khiến bạn thường xuyên bị đau nửa đầu.
3. Sức khỏe thể chất suy kém
Sức khỏe suy giảm là một nguyên nhân góp phần làm tăng tần suất đau nửa đầu. Người thuộc các nhóm đối tượng sau đây sẽ dễ bị đau hơn:
Người có giấc ngủ kém, ngủ ít, khó vào giấc và thường xuyên mất ngủ.
Người làm việc quá sức, không có nhiều thời gian nghỉ ngơi.
Người hay làm việc đêm.
Người vừa di chuyển đến một khu vực khác trái múi giờ.
4. Do thức ăn
Một số thức ăn có thể khởi phát cơn đau nửa đầu như:
Thức ăn chứa tyramine: Rượu vang đỏ, thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt hun khói, gan gà, chocolat, sữa chua, trái cây có múi, quả sung, các loại hạt, phô mai,…;
Bột ngọt;
Cà phê (sử dụng quá nhiều).
5. Tác động từ môi trường
Cơn đau nửa đầu có thể diễn biến nặng hơn nếu bị tác động bởi các yếu tố môi trường. Theo đó, âm thanh ồn ào, đèn quá sáng hoặc liên tục nhấp nháy, phòng có khói thuốc lá, phòng có mùi, thay đổi khí hậu, không khí ngột ngạt,… cũng có thể khiến cơn đau nửa đầu bộc phát hoặc cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.
6. Do sử dụng thuốc
Lạm dụng dụng thuốc giảm đau, thuốc tránh thai, thuốc an thần,… đôi khi cũng có thể khiến bạn bị đau nửa đầu.
4.Các biến chứng đau nửa đầu nguy hiểm
Hội chứng đau nửa đầu nếu không được điều trị kịp thời và kéo dài thì có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho người bệnh, như:
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau nửa đầu. Do đó, để chẩn đoán bệnh, trước tiên bác sĩ sẽ thực hiện khai thác tiền sử bệnh nhân và gia đình, tìm hiểu thói quen và hoạt động của bệnh nhân trong thời gian gần đây, ghi lại các triệu chứng lâm sàng,…và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán cận lâm sàng để chẩn đoán chính xác. Mốt số cận lâm sàng thường dùng:
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây nên tình trạng đau nửa đầu mà sẽ có phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp sau đây có thể áp dụng để làm giảm triệu chứng đau :
7. Cách phòng tránh việc xuất hiện các cơn đau nửa đầu trong các bệnh đau nửa đầu nguyên phát
Những thói quen sống lành mạnh và các biện pháp khắc phục đơn giản không dùng thuốc đôi khi có thể giúp hạn chế tần suất xuất hiện các cơn đau nửa đầu như:
Cơn đau nửa đầu có thể nặng hoặc nhẹ, tần suất đau thường xuyên hoặc thỉnh thoảng tùy theo nguyên nhân gây đau. Vì thế, khi bị đau nửa đầu, người bệnh nên chủ động theo dõi diễn tiến bệnh và đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị, không nên chủ quan và tự ý dùng thuốc khi có hiện tượng đau nửa đầu mà không có chỉ định từ bác sĩ.
1.Đau nửa đầu là bệnh gì?
Đau nửa đầu là tình trạng một bên đầu xuất hiện cảm giác đau. Cơn đau này có thể là đau nhói dữ dội hoặc chỉ là một cơn đau nhẹ, kéo dài hàng giờ liền hoặc có thể diễn ra và kết thúc nhanh chóng. Thông thường, khi bị đau nửa đầu người bệnh thường kèm theo cảm giác buồn nôn, nôn mửa, cảm thấy nhạy cảm và khó chịu với ánh sáng, âm thanh.
Triệu chứng đau nửa đầu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nào.
Trong những trường hợp đau nửa đầu thứ phát của những bệnh nguy hiểm thì chúng ta sẽ dựa trên các triệu chứng đi kèm như nôn ói, sợ ánh sáng, sốt, co giật mà xác định chẩn đoán bằng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính hay cộng hưởng từ sọ não.
Các cơn đau nửa đầu có thể xảy ra nghiêm trọng đến mức cản trở các hoạt động hàng ngày của người bệnh. Khi xuất hiện cơn đau, bạn có thể gặp các dấu hiệu như rối loạn thị giác (cảm thấy có ánh sáng nhấp nháy, mắt mờ, mù màu đau mắt,…) hoặc xuất hiện các rối loạn khác như khó nói, cảm giác ngứa ở một bên mặt, cánh tay, chân,…
2.Triệu chứng đau nửa đầu
- Mức độ đau nửa đầu có thể nhẹ, vừa hay dữ dội.
- Đau nửa đầu theo nhịp mạch đập.
- Đau có thể ngày càng tăng dần cường độ hay diễn tiến theo từng đợt: Giảm đau rồi xuất hiện trở lại.
- Đau nửa đầu có thể xuất hiện vào nửa đêm về sáng: U não, máu tụ nội sọ, đau đầu cụm hay xảy ra khi gắng sức hoặc có kích thích ánh sáng (màn hình tivi, điện thoại, máy tính,..).
Tình trạng đau nửa đầu có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, đau nửa đầu có thể là nguyên phát (bệnh nhẹ không gây chết người nhưng ảnh hưởng chất lượng sống) hay là thứ phát (bệnh nặng có thể gây chết người cần phát hiện sớm điều trị kịp thời:
- Đau đầu thứ phát: Do đột quỵ não, dị dạng mạch máu não, u não, máu tụ nội sọ, abces não. Những trường hợp này cần chẩn đoán sớm bằng các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như chụp hình não (CT hay MRI) và giải quyết tùy theo nguyên nhân.
- Đau đầu nguyên phát: Thường gặp nhất là chứng đau nửa đầu Migraine, kế đến đến là đau đầu từng cụm.
- Đau nửa đầu Migraine
- Chứng nhức nửa đầu từng cơn theo nhịp mạch, cường độ thay đổi, có tính chu kỳ, nữ hay bị hơn nam (18% so với 6% dân số), khởi phát ở tuổi thanh thiếu niên, kéo dài suốt đời, bệnh có tính gia đình.
1. Do thay đổi nội tiết tố
Phụ nữ thường bị đau nửa đầu trong thời gian hành kinh do nồng độ các hormone như estrogen thay đổi trong khoảng thời gian này. Cơn đau xảy ra trước ngày kì kinh nguyệt từ 1-2 ngày và kéo dài sau khi kết thúc thời gian hành kinh từ 2-3 ngày. Trong trường hợp này cơn đau đầu sẽ biến mất hay thuyên giảm sau thời kỳ mãn kinh.
2. Do các cảm xúc tiêu cực
Các yếu tố về tâm lý, cảm xúc cũng có thể khiến một người bị đau nửa đầu. Vì vậy những người thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, áp lực,… có nguy cơ đau nửa đầu cao hơn so với người bình thường.
Ngoài ra, tâm trạng buồn rầu, gặp một chấn thương về mặt tâm lý như vừa ly hôn, người thân qua đời,… cũng có thể ảnh hưởng đến tình trạng bệnh, khiến bạn thường xuyên bị đau nửa đầu.
3. Sức khỏe thể chất suy kém
Sức khỏe suy giảm là một nguyên nhân góp phần làm tăng tần suất đau nửa đầu. Người thuộc các nhóm đối tượng sau đây sẽ dễ bị đau hơn:
Người có giấc ngủ kém, ngủ ít, khó vào giấc và thường xuyên mất ngủ.
Người làm việc quá sức, không có nhiều thời gian nghỉ ngơi.
Người hay làm việc đêm.
Người vừa di chuyển đến một khu vực khác trái múi giờ.
4. Do thức ăn
Một số thức ăn có thể khởi phát cơn đau nửa đầu như:
Thức ăn chứa tyramine: Rượu vang đỏ, thịt chế biến sẵn như xúc xích, thịt hun khói, gan gà, chocolat, sữa chua, trái cây có múi, quả sung, các loại hạt, phô mai,…;
Bột ngọt;
Cà phê (sử dụng quá nhiều).
5. Tác động từ môi trường
Cơn đau nửa đầu có thể diễn biến nặng hơn nếu bị tác động bởi các yếu tố môi trường. Theo đó, âm thanh ồn ào, đèn quá sáng hoặc liên tục nhấp nháy, phòng có khói thuốc lá, phòng có mùi, thay đổi khí hậu, không khí ngột ngạt,… cũng có thể khiến cơn đau nửa đầu bộc phát hoặc cơn đau sẽ trở nên nghiêm trọng hơn.
6. Do sử dụng thuốc
Lạm dụng dụng thuốc giảm đau, thuốc tránh thai, thuốc an thần,… đôi khi cũng có thể khiến bạn bị đau nửa đầu.
4.Các biến chứng đau nửa đầu nguy hiểm
Hội chứng đau nửa đầu nếu không được điều trị kịp thời và kéo dài thì có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm cho người bệnh, như:
- Co giật: Trong thời gian bị đau nửa đầu hoặc ngay sau đó, người bệnh có thể xuất hiện những cơn co giật (như động kinh).
- Chóng mặt: Người bị đau nửa đầu có thể cảm thấy hoa mắt chóng mặt, đầu quay cuồng, dẫn đến té ngã, rất nguy hiểm khi người bệnh đang tham gia giao thông hoặc đang đứng trên cao, trên các bậc thang.
- Mất ngủ: Cơn đau tấn công đột ngột có thể khiến bạn tỉnh giấc giữa đêm hoặc đau đến mất ngủ, không thể ngủ được. Việc mất ngủ kéo dài cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý thần kinh khác.
- Đột quỵ: Bệnh đau nửa đầu có thể khiến lượng máu cung cấp lên não bị gián đoạn, lượng oxy và dinh dưỡng nuôi các tế bào não bị giảm và dẫn đến đột quỵ não.
- Trầm cảm và lo lắng: Những người bị đau nửa đầu có nhiều khả năng rơi vào trầm cảm hơn những người khác.
- Suy giảm chức năng não bộ: Đau nửa đầu nghiêm trọng, lặp lại nhiều lần dẫn đến tình trạng khó tập trung, suy giảm trí nhớ, khả năng học tập tư duy kém,…
- Ảnh hưởng đến thị lực: Một biến chứng đau nửa đầu khác cực kỳ nguy hiểm chính là người bệnh có thể đối diện với nguy cơ giảm thị lực, mắt mờ hay thậm chí có thể là mù vĩnh viễn.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng đau nửa đầu. Do đó, để chẩn đoán bệnh, trước tiên bác sĩ sẽ thực hiện khai thác tiền sử bệnh nhân và gia đình, tìm hiểu thói quen và hoạt động của bệnh nhân trong thời gian gần đây, ghi lại các triệu chứng lâm sàng,…và thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán cận lâm sàng để chẩn đoán chính xác. Mốt số cận lâm sàng thường dùng:
- Xét nghiệm công thức máu: Xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định người bệnh có gặp các vấn đề về viêm nhiễm, chẳng hạn như nhiễm độc, viêm nhiễm tủy sống, viêm não,….
- Chụp X-quang đầu: có thể phát hiện những tổn thương xung quanh vùng xương sọ, xương mặt, mũi và xoang của người bệnh.
- Chụp cộng hưởng từ và CT scan sọ não: giúp phát hiện bất thường liên quan đến não bộ và mạch máu, chẩn đoán các bệnh lý như xuất huyết não, viêm màng não, u não, tai biến mạch máu não hay các bất thường khác của hệ thần kinh trung ương.
- Cấy dịch não tủy: được chỉ định trong trường hợp nghi ngờ người bệnh nhiễm trùng hay chảy máu trong hệ thần kinh.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây nên tình trạng đau nửa đầu mà sẽ có phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp sau đây có thể áp dụng để làm giảm triệu chứng đau :
- Tìm không gian yên tĩnh để nghỉ ngơi: Đau nửa đầu có thể khiến bạn nhạy cảm hơn với ánh sáng và âm thanh nên nghỉ ngơi trong một không gian yên tĩnh và ngủ nếu có thể) sẽ giúp cơn đau đầy được thuyên giảm nhanh hơn.
- Uống đồ uống có chứa caffeine: Uống một lượng nhỏ caffeine có thể làm giảm cơn đau nửa đầu trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, không nên uống quá nhiều (chẳng hạn như uống nhiều thức uống chứa caffeine trong ngày gây cản trở giấc ngủ của bạn và làm chứng đau nửa đầu trở nên nghiêm trọng hơn).
- Châm cứu: một phương pháp rất tốt điều trị chứng đau nửa đầu. Ngoài ra, châm cứu còn giúp bạn thư giãn, xua tan căng thẳng để ngăn chặn các cơn đau nửa đầu diễn ra.
- Thư giãn: Nếu cơn đau đầu xuất hiện khi đang tập trung làm việc hoặc suy nghĩ đến một vấn đề nào đó, bạn nên tạm dừng làm việc và tìm một hoạt động khác để thư giãn, từ đó làm dịu cơn đau nửa đầu của mình.
- Các biện pháp trên có thể làm giảm cơn đau nửa đầu nhưng không thể điều trị dứt điểm cơn đau. Do vậy, tốt nhất người bệnh nên đến bệnh viện để được kiểm tra sức khỏe, tìm ra nguyên nhân bệnh và được tư vấn hướng điều trị phù hợp.
7. Cách phòng tránh việc xuất hiện các cơn đau nửa đầu trong các bệnh đau nửa đầu nguyên phát
Những thói quen sống lành mạnh và các biện pháp khắc phục đơn giản không dùng thuốc đôi khi có thể giúp hạn chế tần suất xuất hiện các cơn đau nửa đầu như:
- Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Ngủ đủ giấc, đảm bảo chất lượng giấc ngủ sẽ giúp bạn hạn chế các cơn đau đầu xuất hiện.
- Tập thể dục thường xuyên: Tập luyện quá sức có thể gây đau đầu nhưng các nghiên cứu cho thấy, tập thể dục với cường độ vừa phải, thường xuyên có thể làm cho chứng đau nửa đầu được giảm nhẹ. Hơn nữa, tập thể dục cũng giúp kiểm soát căng thẳng – một nguyên nhân kích thích cơn đau nửa đầu.
- Hạn chế căng thẳng: Bạn có thể đi bộ, tập yoga, thiền, nghe nhạc, vẽ tranh, trò chuyện cùng bạn bè,… hoặc làm bất cứ điều gì khiến bản thân mình cảm thấy thoải mái.
- Ăn uống lành mạnh: Uống nhiều nước để tránh mất nước sẽ giúp bạn phòng tránh cơn đau nửa đầu hiệu quả. Ngoài ra, nên ăn uống đầy đủ, không bỏ bữa để tránh lượng đường trong máu giảm có thể gây ra chứng đau nửa đầu. Đặc biệt, nên bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết, ăn nhiều rau củ quả và trái cây, không ăn quá mặn.
- Sử dụng thuốc khoa học: Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ một loại thuốc nào để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.